Resources, project, và những câu chuyện chưa kể

[WARNING – bài viết này theo trải nghiệm cá nhân]

Hello mọi người, tuần này vì ăn mừng giải ra được một bug bí một tháng nên mình rảnh tay viết ra một bài viết này cho vui. Hôm nay topics là về:

Resources, project, và những câu chuyện chưa kể

Thường mọi người trong group thì biết mình làm ở Google, nhưng background của mình là gì thì ít người biết. Mình tốt nghiệp từ Bard College, một trường LAC nhỏ ở upper state New York. Giới thiệu của trường mình là:

• Vị trí địa lý: Bard nằm ở một nơi khá hẻo lánh. Mất 4 tiếng đi tàu mới đến được New York City, và cũng mất 2 tiếng để đến Syracuse. Với túi tiền sinh viên, việc “phóng” xuống NYC để networking là một điều xa xỉ mà mình đã không làm.
• Thứ hạng và ngành học: Trường mình có ranking khoảng 60-70 trong nhóm LAC, và nổi tiếng nhất là về mảng Art (mình thậm chí còn từng thử học lớp diễn kịch cho vui nữa). Còn ngành Computer Science của mình thì… unranked
• Trải nghiệm học tập : Mình vào năm nhất đúng đợt COVID bùng phát, mọi thứ đều bị lockdown. CS department của mình chỉ có vỏn vẹn 4-5 giáo sư. Một lớp học thường chỉ có khoảng 10 bạn. Khi lên các lớp cao hơn, số lượng sinh viên còn lại càng thưa thớt. Có những lớp chỉ còn 5 bạn đến cuối kỳ, và tệ nhất là lớp Database của mình, chỉ còn đúng 3 người học, và mình là người duy nhất nộp bài final project theo đúng hạn của thầy.
• Thiếu hụt tài nguyên và cơ hội: Vì COVID, danh tiếng của trường không cao, và vị trí địa lý bất lợi (à và cũng thêm vì tính cách của mình), mình gần như không có cơ hội networking hay tìm được mentor trong ngành. Các buổi Career Fair của trường thì chủ yếu mời các công ty nghệ thuật địa phương, hoặc chỉ diễn ra online qua nền tảng Handshake, khiến mình bị “cụt hết đường” trong việc tìm kiếm cơ hội.

Mình biết rằng nhiều bạn trong group, đặc biệt là các bạn học ở state school hay những trường ít danh tiếng hơn, thường cảm thấy tự ti về background của mình, hoặc nghĩ rằng mình không thể cạnh tranh được với các bạn học ở những trường lớn, có nhiều tài nguyên hơn.

Tuy nhiên, như các bạn đã thấy, background của mình cũng không hề có nhiều “resources” sẵn có. Nhưng có một điều quan trọng mình muốn chia sẻ: Cách bạn nhìn nhận một vấn đề, cách bạn đối mặt với những thiếu thốn, nó sẽ thay đổi hoàn toàn cách bạn hành động và cách bạn tạo ra cơ hội cho chính mình.

Xác định resources và thay đổi cách nhìn:

Với background của mình, nhiều bạn sẽ thấy là nó khá khó, nhưng nó cũng có những ưu điểm theo mình là rất lớn:

Trước tiên, dù thế nào đi nữa, mình cũng biết ơn vì trường mình đã cho mình học bổng để học bên Mỹ. Đó là một khởi đầu quan trọng.

• Vị trí không tốt, nhưng lại thân thiện với môi trường: Nhiều bạn có thể nghĩ mình nói đùa, nhưng những ý tưởng project “điên rồ” của mình lại thường nảy ra từ những chuyến đi bộ vui vẻ trong rừng. Việc không bị xao nhãng bởi thành phố lớn đã cho mình không gian để suy nghĩ và sáng tạo một cách tự do. Đây là mental resources mà mình đã tận dụng.
• Chương trình CS không hoàn chỉnh? Cơ hội để tự học! Vì chương trình không quá nặng, mình có nhiều thời gian rảnh rỗi hơn để tự học những kiến thức mình cần. Mình không bị áp lực phải chạy đua GPA mà chủ yếu tập trung vào việc phát triển bản thân thông qua các sources trên mạng. Là ngành CS, mình có lợi thế lớn khi vô vàn tài liệu, khóa học, và công cụ đều có sẵn trên mạng, thậm chí còn vượt trội so với những gì nhà trường có thể cung cấp.
• Ít giáo sư, ít sinh viên? Cơ hội xây dựng mối quan hệ sâu sắc! Khác với các trường lớn, mình có thể thân thiết hơn với các giáo sư. Có một giáo sư trong CS department, dù rất nghiêm khắc và không được lòng nhiều sinh viên, nhưng mình lại rất thích nói chuyện với thầy. Thầy là người đã “gánh” mình mỗi khi mình bế tắc trong các dự án riêng, dạy mình về scalable database và những kiến thức cần có để “research”. Mối quan hệ thân thiết này đã mang lại cho mình kiến thức và sự hỗ trợ vô giá, trở thành một resources rất quan trọng.
• Lớp học “lạ” mang lại góc nhìn độc đáo: Những lớp như “Game System Design” đã cho mình những perspective rất hay và độc đáo về cách xây dựng hệ thống (low-level). Mình cũng được học thêm về Robotics và cả ethics trong Robotics, đồng thời gặp một giáo sư có background kết hợp Robotics và psychology. Cô đã giới thiệu mình vào Tufts và dạy mình hiểu sâu hơn về hành vi con người – một cross-major knowledge vô cùng thú vị.
• Ngành học phụ thuộc vào máy tính? Tài nguyên trên mạng là vô hạn! Phần lớn những tài nguyên khác mình cần cho ngành CS đều đến từ các nền tảng trực tuyến. Nên thành ra mình lợi dụng những tài nguyên đó để học hơn là những lớp học ở trường

Thay vì tự ti về trường, hãy xác định và tận dụng những resources mà bạn đang có. Chúng có thể không phải lúc nào cũng hiển nhiên, nhưng nếu bạn thay đổi góc nhìn, bạn sẽ thấy chúng ở khắp mọi nơi:

• Nhà trường: Học bổng, giáo sư (đặc biệt nếu bạn có thể xây dựng mối quan hệ cá nhân), các lớp học đặc biệt, hay thậm chí là thời gian tự do cho phép bạn tự học.
• Trên mạng: Các khóa học, diễn đàn, cộng đồng, tài liệu mã nguồn mở, và các công cụ phát triển miễn phí.
• Mạng lưới (Network): Bạn bè, anh chị khóa trên, những người bạn gặp qua các hoạt động.
• Gia đình: Sự hỗ trợ tinh thần, hoặc những lời khuyên từ người thân.

Project và tại sao mình quan trọng project

Nếu các bạn coffee chat hoặc được mình review resume, mình đều luôn khuyên là hãy tập trung vào personal project. Vì trong 4 năm học (hoặc cả khi đã đi làm), đó chính là nhân tố duy nhất bạn có thể điều khiển được (à và GPA nữa)

Bạn thử nghĩ xem, việc có được một kỳ internship hay giành được một giải thưởng lớn không hoàn toàn nằm trong tay bạn. Nó phụ thuộc vào quyết định của công ty, ban tổ chức, hay cả thị trường lao động. Nhưng dự án thì khác.

Dự án cá nhân hoàn toàn là sân chơi của bạn. Bạn tự học, tự thiết kế, tự code, tự triển khai. Thứ duy nhất có thể cản trở bạn chính là bản thân bạn thôi, chứ không phải ai khác. Dự án còn đồng thời là nơi mà bạn có thể tận dụng resources một cách hiệu quả nhất so với internship:

• Bạn học kiến thức mới từ trên mạng? Áp dụng ngay vào project của bạn.
• Bạn gặp một người bạn giỏi qua mạng hay in person? Rủ họ cùng làm project.
• Bạn học kiến thức từ trong trường? Biến lý thuyết thành thực hành trong project.
• Bạn bí ý tưởng hay không biết làm gì tiếp theo? Đặt câu hỏi cho cộng đồng, cho mentor, hoặc cho những người bạn tin tưởng.

Personal project theo mình là cách tuyệt vời để biến những gì bạn học được thành hành động cụ thể, tạo ra sản phẩm hữu hình. Nó thể hiện khả năng tự học, giải quyết vấn đề, và tư duy end-to-end – những kỹ năng mà nhà tuyển dụng cực kỳ đánh giá cao, đặc biệt khi bạn xuất phát từ một background không quá nổi trội về mặt danh tiếng trường học.

Và đặc biệt hơn nữa là… personal project chứng minh bạn là một con người như thế nào rõ ràng nhất trước recruiter. Thời hiện nay khi các công ty lớn từng mass hiring vào những năm 2021 – 2025, thì những big tech experience đã trở nên càng ngày càng nhiều trong thị trường. Một dự án lâu dài với giải quyết một vấn đề sẽ làm sáng hồ sơ của bạn hơn những bạn khác.

Lời kết là mình mong rằng câu chuyện của mình sẽ giúp các bạn có thêm động lực và một góc nhìn khác về hành trình phát triển bản thân. Hãy nhớ rằng, điểm xuất phát không quan trọng bằng cách bạn tận dụng những gì mình có và nỗ lực đi về phía trước.

Còn giờ mình đi làm đây